İslami – Helal Yatırım Araçları
İslami finans sistemi katı ahlaki ve etik ilkelere dayanmaktadır. İslami yatırımcılar, özel şahıslar, bankalar veya yatırım fonları olsun, spekülatif araçlara yatırım yapmamaktadır. Ancak, bu, İslam ülkelerinin uluslararası yatırım sistemine dahil olmadığı veya bu tür araçların Müslüman olmayan ülkelerde kullanılamayacağı anlamına gelmez.
İslami finans sistemi, helal yatırım araçları faaliyetlerinin yürütüldüğü özel araçlarla karakterize edilir.
Hepsi iki önemli özellik ile birleştirilmiştir:
- İslami yatırımlar ekonominin reel sektörü ile bağlantılıysa;
- Finansal kurumun kendisi doğrudan emtia ve yatırım işlemlerinde yer alır.
İslami finans, yirminci yüzyılın ortasından itibaren aktif olarak gelişmeye başladı. İlk Müslüman finans kurumlarının yapısı, Alman “Sparkasse” ı andırıyordu aslında tasarruf bankaları ya da karşılıklı yardım fonları. Bugün, İslami yatırımın ve helal yatırım araçları geliştirilmesindeki ana merkezler İran, Malezya, Suudi Arabistan, ABD ve Almanya. 2014 yılının sonunda küresel İslami yatırımın 2,1 trilyon ABD dolarına ulaşması bekleniyor.
Faizsiz Yatırım Önerileri
Ijara
Aslında, Ijara bir kiralama. Helal yatırım araçları yatırım yapmak isteyenlere tavsiyeler; bu işlemin bir parçası olarak, banka ekipman satın alır ve geçici bir kullanım için müşteriye bir ücret karşılığında verir. Aynı zamanda, müşteri bu ekipmanı, sözleşme süresince veya sona ermesi üzerine yalnızca bir banka ile önceden anlaşarak finansal kuruluştan tamamen kullanma hakkına sahiptir.
Istisna
Istisna, taraflardan birinin, önceden kararlaştırılmış bir şartnameye uygun olarak belirli işlerin veya malların üretimi için diğer tarafa finansman sağlamak için malzeme satın aldığını veya taahhütte bulunduğunu ileri sürüyor. Bu helal yatırım aracı Müslüman ülkelerdeki inşaat ve üretim projelerini finanse ederken en yaygın olanıdır.
Mudaraba
Bu tür bir işlem, bir tarafın projeyi finanse ettiği ve diğer tarafın uygulanmasından sorumlu olduğu bir yatırım ortaklığı şeklidir. Müslüman ülkelerde bu tür anlaşmalar inşaat projelerine yapılan yatırımların klasik bir şeklidir. Yatırım yapmak isteyenlere tavsiyeler; Mudaraba şartlarına göre, yatırımlardan elde edilen kazanç, önceden belirlenmiş bir yüzde çerçevesinde ortaklar arasında dağıtılır. Yatırım projesinin başarısız olması durumunda, sadece yatırımcı zararı üstlenir. Ancak, bu kural, yüklenicinin sözleşmedeki yükümlülüklerini yerine getirememesi nedeniyle yatırımın kârlı olması durumunda değiştirilebilir.
Murabaha
İslami finansta en yaygın işlem türü. Özü, genellikle bir banka olan bir finansal kurumun müşterinin talebi üzerine belirli bir ürünü satın alması ve daha sonra da bir kalemle satın almasıdır. Müşteri tarafından bu tür malların ödemeleri, bir kerelik ödeme olarak ve taksitler halinde gerçekleştirilebilir. Dolayısıyla, bu helal yatırım aracı faiz tahakkuk etmediğinden ve banka malların değerinde bir kerelik artışla kar elde ettiğinden, ahlaki finansman kuralları ihlal edilmez.
Musharaka
Daha az yaygın, nispeten eski bir yatırım yöntemidir. Mudaraba gibi, Musharaka da bir ortaklık yatırımıdır, helal yatırım aracı olarak yer alır ancak tüm tarafların işleme katılımını sağlar. İlginçtir ki, karlar ön anlaşmaya göre ortaklar arasında dağıtılırken, riskler yatırımcıların toplam yatırım havuzundaki payına bağlı olarak kesinlikle dağıtılmaktadır. Musharaka’daki Mudaraba’nın aksine, tüm yatırımcılar bir yatırım projesinin yönetimine katılabilir, ancak bu zorunlu değildir. Bu kural, kâr dağıtım ilkesinin neden kayıp dağıtım ilkesinden farklı olduğunu açıklar.
Salam
Belirli ürünlerin peşin ödeme ile satın alınmasını içeren bir yatırım aracı. Müslüman ülkelerde, bu araç genellikle tarımsal projeleri finanse etmek için kullanılır. Helal yatırım aracı Selam için ön koşul, gerçek mallarla (örneğin bir ürün) işlem yapılmasını sağlamaktır.
Sukuk
Sukuk, en hızlı büyüyen İslami yatırım araçlarından biridir. Genellikle klasik bir tahvil ile karşılaştırılır, ancak, şeriat kanununa göre, sabit getiri oranına sahip yatırım araçlarının yasaklanması nedeniyle sukukun bir çok farklılığı vardır. Helal yatırım aracı olan Sukuk, tahvillerin aksine karı garanti etmemektedir, borç niteliği taşımamaktadır ve finanse edilen bir projede maddi varlıkların bölünmez bir payıdır. Bu durumda karlılık, finanse edilen projenin varlık, faaliyet veya hizmetlerinin kullanımından elde edilen kardan kaynaklanmaktadır.
Takaful
Takaful , Müslüman ülkelerde yaygın olan bir sigorta türüdür. Şeriat’ın ahlaki ve etik standartlarına karşılık gelen kar ve zararların dağıtımı için özel bir mekanizmaya dayanmaktadır. Takaful’un bir parçası olarak, poliçe sahipleri sigorta şirketinin karının bir kısmını, sigorta fonuna ödenen fonlardan, maliyetlerden arındırılabilir. Başka bir deyişle, poliçe sahibi, aslında, katkısının büyüklüğüne göre kârın bir kısmına hak kazanan sigorta şirketinin hissedarı olur.
Bu İslami finansal araçların listesi kapsamlı değildir, çünkü pek çok Müslüman ülkede Şeriat standartlarına sıkı bir şekilde uyulmasına ve yerel din alimleri tarafından yorumlanma geleneklerine bağlı olarak değişiklik gösterir.
En iyi yatırım aracı olan helal yatırım araçları için detaylı araştırma yapmanız gerekmektedir. Bununla birlikte, bu araçların göreceli şeffaflığı, türkiye’nin ait olduğu Batı yatırım sistemi içinde onları uyarlanabilir kılmaktadır. Uygun uygulama mekanizmalarıyla, bu finansal araçlar türkiye ekonomisine ek yatırım çekmenin karlı bir yolu olabilir.
