Boğa Piyasasında Nasıl Yatırım Yapılmalı?
Ekonomide yer alan ve ayı piyasalarının tam tersi özellikler gösteren boğa piyasası; piyasanın uzun süreli olarak yükselme eğilimine sahip olacağını belirtir. Buna bağlı olarak da talep ve fiyat ilişkisi de doğru orantılı olarak artış gösterecektir.
İngilizce ’de ‘bull market’ ismi ile ifade edilen Türkçe ’de boğa piyasası olarak isimlendirilmektedir. Boğa piyasasında piyasada yükselmekte olan bir trendin hâkim olduğunu ifade ederken ilerleyen süreçte ise olumlu fiyat yapısının hâkim olacağını ve yatırımcıların alım faaliyetlerine yöneleceğini gösterir. Boğa piyasası isim kökeni olarak boğaların saldırı biçimi olan hareketten aldığını kabul eder. Boğaların bir şeye saldırırken boynuzları vasıtası ile aşağıdan yukarı doğru kaldırdıkları düşüncesi ile böyle isimlendirildiği kabul görür.
Genel itibariyle hisse senedi, altın gibi piyasalarda karşılaşılabilen kavram forex piyasasında da ‘boğa piyasası başlangıcı’ ve benzeri ifadelerle de görülebilmektedir. Ayı piyasasının tam tersini ifade eden boğa piyasasının başlayabilmesi için ilgili piyasada gerçekleşen en düşük seviyeden %20’lik bir yükseliş gerçekleşmesi gerekir.
Piyasanın kötü olduğu, yatırım imkânlarının çok düşük olduğu ve geçmişte satılmış olan hisse ve yatırım olanaklarının, yatırımcılar tarafından piyasanın yükseleceği ve yatırım imkânlarının gelişeceği tahmin edilmesi ile beraber yatırımcıların bu alana yönelmesi ile beraber piyasanın yükselişe geçmesini ifade eder. Piyasada bu tür yatırım ve girişimlerde bulunabilen yatırımcılar profesyonel ve piyasa koşullarına hakim yatırımcılar olarak değerlendirilmektedir. İlerleyen süreçte piyasanın yükselişe geçtiğinin diğer yatırımcılar tarafından da fark edilmesi ile yatırımcılar bu alana yönelmeye başlar.
Boğa Piyasası Nedir, Nasıl Tespit Edilir?
Eğilimin yukarı doğru yöneldiği ve mevcut fiyat zirvelerinin daha önce gerçekleşen zirveyi aşabildiği piyasalara boğa piyasası bir diğer deyişle de yükseliş trendi adı verilir. Bu trendde genel olarak dipler daha önceki diplerden daha yukarıda yer alırken; zirve noktaları ise daha yüksek noktalarda gerçekleşir. Trend içerisinde gerçekleşecek üçüncül trendler kapsamında kar satışları ile yeniden alım fırsatları meydana gelmektedir. Trend dipleri birleşmesi sonucunda ise yükseliş trendinin destek seviyesine ulaşılır. Gerçekleşen seviye geri çekilmeler sonucu ise fiyat hareketi destek alarak tekrar yükselişi sürdürdüğü seviyedir. Bu piyasa hakkında bilinmesi gereken noktalardan birisi ise boğa piyasalarının ekonominin güçlü olduğu ya da gelişmiş alanlarda görülüyor olmasıdır.
Boğa piyasasının başlayabilmesi için gerekli şartlar oluşmasının yanında bu piyasa gerçekleşirken de birtakım aşamalardan oluşmaktadır. Söz konusu aşamalarda ilk aşamayı toplama aşaması oluşturur. Toplama aşamasında zarar eden ve alım yapmaya çekinen yatırıcıların gerçekleştirdiği satışlar sonrası değerlerde meydana gelen aşırı ucuzlayan malların büyük yatırımcılarca toplanma girişiminin başlattığı aşamadır. İlk aşamanın en belirgin özelliği yükselme eğilimi gösterecek olan trendin henüz başlamamış olmasıdır. Ve bu süreçte yatırımcıların genelinde piyasaya ilgi azlığı vardır. Boğa piyasası ne zaman başlar sorusunun ikinci kısmı ise alım dalgasıdır.
İkinci aşamaya gelindiğinde dalga aşamasına geçilmiş olur. Bu aşamada piyasanın yavaş yavaş ilerleme yöneliminde olduğu ve gelişmenin görülmeye başlandığı aşamadır. Alım sürecine büyük yatırımcılara ek olarak küçük yatırımcıların da sürece dahil olduğu görülür. Piyasada gerçekleşen işlem hacmi gelişmeye başlar.
Boğa piyasalarında üçüncü aşamaya gelindiğinde son aşamaya gelinmiş olur. Bu aşamada piyasa yavaş yavaş doyum aşamasına gelerek piyasadaki alıcı sayısının düşmesine neden olur. Bu durum söz konusu piyasanın sonlanmaya başladığını işaret ederek sonrasında gerçekleşecek sert düşüş aşamasını beklenmeye başlanmasına neden olur. Boğa piyasasının devamında yatırımcılar elde ettikleri kara ek olarak olumsuz durumlara verdikleri tepkilerin de artması boğa piyasasının son noktaya gelmeye başladığını işaret eder. Yani artık bu piyasada gerileme başlayacaktır.
Özetlemek gerekirse, boğa piyasası 3 aşamada tespit edilir:
- Toplama Aşaması : Piyasaya ilgi az olduğundan tespiti zor olsada hacim artışı hissede toplama olduğunun işaretidir. İyimser bir tablo hissed görülmeyebilir. Genelde büyük yatırımcılar tarafında toplama yapılır.
- Alım Aşaması : Hacimde belirgin bir artış, iyimser bir görünüm hakimdir. Artık küçük yatırımcılar da hisseye giriş yapar.
- Doygunluk Aşaması : Alıcının azaldığı bu aşamada alıcılar artık doymuş ve hissede belirgin düşüş görülmesi muhtemeldir. Fiyatlar şişme noktasındadır.
Boğa piyasasına verilebilecek örneklerden yakın tarihlilerinden birisi de 2000’li yılların başından başlayarak ciddi bir boğa piyasası içerisine giren altın piyasası oluşturur. Altın fiyatları ilk etapta 800 dolar ons civarında seyrederken sonrasında 1900 dolar ons değerine dek yükseliş göstermiştir. Verilebilecek diğer bir örnek ise bitcoin fiyatlarında yaşanmıştır. 2017 senesine gelindiğinde yaşanan yükselme ise burada da boğa piyasası örneği yaşanmıştır.
Boğa piyasalarında değinilmesi gereken bir diğer nokta ise piyasanın özellikleridir. Bu piyasa genel itibari ile ekonominin güçlendiği ve zaten hali hazırda güçlü olduğu piyasalarda görülmektedir. Diğer bir özellik ise gayri safi yurtiçi hasıla ve işsizlik ile ters orantılı olarak gelişmektedir. Yani söz konusu bu iki unsur düştükçe boğa piyasaları artış göstermektedir. Genellikle şirketlerdeki karlılık ile çakışık olmaktadır. Boğa piyasasının var olduğu piyasalarda yatırımcılarda da bir güven ortamı gelişmektedir. Bu piyasanın varlığı sırasında gerçekleşen talepler doğrultusunda halka gerçekleştirilen arz miktarında da artışlar gözlemlenmektedir. Bu noktada alt ve üst sınırın ne zaman olacağı bilinmediği için çoğu zaman kayıp minimum seviyesinde gerçekleşecektir. Boğa piyasasının başlangıcı aynı zamanda ekonomi alanında gerçekleşecek olan gelişmelerin de ön bir habercisi konumundadır.
Boğa Tuzağı Nedir, Nasıl Tespit Edilir?
Boğa Tuzağı ; en kısa ifade ile boğa tuzağını özetlemek gerekirse düşüş eğiliminde olan fiyat hareketlerinin geri yönlü çekilmesinin sona erdiği ve yükselişe geçtiğine yönelik yanlış algılama durumu şeklinde ifade edilebilir. Boğa tuzağı ile ilgili yapılabilecek en kısa tanımlardan birisi ise yükselişe geçen trendin başladığı niteliğine sahip yanıltıcı piyasa hareketi şeklinde tanımlanabilir.
Ayı piyasasının hakim olduğu ya da yatay bir harekete sahip diğer bir deyişle trend olan bir harekete sahip bir piyasa hareketinin olmadığı durumlarda fiyatlarda süratli bir direnç kırılmasının yaşanması sonucunda oluşur. Yatırımcılarda ise bu durum yükselme eğilimine girildiği inancının oluşmasına neden olmaktadır. Ancak kısa bir zaman sonra yükseliş hareketinin sonlanması sonucu fiyatlar tekrar düşüş eğilimine girer. Boğa tuzağı neticesinde buna yakalanan yatırımcı fiyatların daha da yükseleceği düşüncesi sonucu yüksek fiyattan varlık satın alırken boğa tuzağını oluşturan satıcı ise yüksek fiyattan satış gerçekleştirmiş olur. Diğer bir ifade ile düşüş eğilimi gösteren ayı piyasası yatırımcıları kısa bir zaman dilimi için boğa piyasası rolü üstlenerek yükseliş görünümüne geçerek satış yapmaları ile gerçekleşir. Yatırımcılar açısından boğa piyasasına karşı alınabilecek önlemlerin başında boğa piyasası belirtilerine karşı alabilecekleri önlemlerdir.
Boğa piyasası belirtileri kısaca özetlenirse; ayrım yapabilmenin en temel yolu boğa piyasasında yaşanan yükselmelere dikkat etmektir. Bir diğer nokta ise boğa piyasasının oluşmasına neden olan unsurların varlık piyasasında oluşturduğu pozitif yönlü hareketlerdir. Piyasaları takip eden bir yatırımcı için piyasadaki anlık hareketlenmelerde yatırımcıya ipucu oluşturabilmektedir.
Piyasalarda yatırım yapan yatırımcıları düşündüren noktalardan birisidir özellikle ayı piyasasında gerçekleşebilecek tehditlerinden birisi olan boğa tuzağı unsuru. Bu nedenle yatırımcıların da en çok sorduğu sorulardan birisidir ‘boğa tuzağı ne zaman biter?’ sorusu. Boğa tuzağının ne zaman biteceği ve ne kadar süreceği ile ilgili net bir yorum yapılamamaktadır. Her durum ve şartta da uzunluk ve bittiği tarih değişkenlik gösterebilmektedir. Boğa tuzağının ne zaman biteceğine ilişkin sorulara ek olarak boğa tuzağının nasıl anlaşılacağına ilişkin sorular da yatırımcıların düşündüğü ve araştırdığı konulardan birisidir. ‘boğa tuzağı nasıl anlaşılır?’ sorusuna verilebilecek cevapların başında ise ayı piyasasının mevcut olduğu dönemlerde anlık yükselişlerin düzenli bir yükseliş gösterip gösteremeyeceğine verilecek cevapla yakınlık göstermektedir. Ancak bir hareketlenmenin ya da dalgalanmanın ne anlama geldiğinin iyi analiz edilmesi gerekmektedir.
Ancak doğru piyasa değerlendirmesi yapabilen bir yatırımcı ayı piyasasında gerçekleşecek olan anlık yükselmelerde dikkatli yaklaşarak boğa tuzağı durumundan minimum zararla ve hatta karlı bir biçimde çıkabilir. Boğa tuzağının anlaşılabilmesi için aynı zamanda piyasanın mevcut durumu, piyasa beklentileri ve ürünlerin fiyat değerlendirmeleri ve fiyat geçmişi de önemli rol oynamaktadır.
Boğa Tuzağında Nasıl Yatırım Yapmalıyız?
Piyasada yer alan bir yatırımcıyı en çok etkileyen unsurlardan birisini oluşturur boğa tuzağı sırasında nasıl yatırım yapacağı. Boğa tuzağında yatırım yapmayı hedefleyen bir yatırımcı öncelikle normal bir boğa piyasasında nasıl yatırım yapması gerektiğini bilmelidir.
Boğa piyasasında yatırım faaliyetlerinin artması işsizliğin azalması, ekonominin iyi seviyelere ulaşmış olması ile hisse senedi alımlarının başlaması başlar. Bu artış sırasında yapılması gereken yatırım yapılacak varlığın geçmiş hareketlerini doğru bir şekilde incelemektir. Varlığa ait grafikler o varlığın daha sonraki fiyatları için ipucu oluşturmaktadır. Ayrıca yatırım yapabilmek için hem ayı hem de boğa piyasalarını takip etmek gerekir.
Uzun zamanda kar elde edebilmenin bir diğer yolu ise piyasalar ayı piyasası koşullarında iken alım gerçekleştirilerek fiyat seviyelerinin yükselmesi beklenir. Fiyat seviyeleri tavan seviyelerine ulaştığında da satma işlemi gerçekleştirilerek kar elde edilir. Bu noktada dikkat edilmesi gereken noktalardan birisi de boğa piyasasının ayı piyasasından daha uzun süreli olmasıdır. Boğa piyasasında yatırım yapılacağı zaman dikkat edilmesi gereken noktalardan birisi de aceleci tavırlardan ve panik havasından uzak durulmasıdır.
Boğa tuzağı durumunun hâkim olduğu durumlarda normal sürece göre göre daha dikkatli hareket edilmeli ve panik durumundan kaçınılmalıdır. Ve yatırım yapılacak varlığın inceleme ve bu tür riskli durumlardaki grafiklerinin daha detaylı incelemesi yapılmalıdır. Boğa tuzağında yapılacak yatırımlarda dikkat edilebilecek noktalardan birisi de ani iniş ve çıkış gösteren yatırım araçlarından kaçınılması gerektiğidir. Bu tür ürünlerden ziyade daha güvenli hareket eden yatırım araçlarına yönelmek yatırımcı açısından daha güvenli olacaktır. Yine piyasayı iyi takip etmek ve piyasa beklentilerini iyi incelemek de yatırım için önemli hamlelerdendir.
Borsaya girildiğinde yatırımcının karşısına çıkan çeşitli terimler bulunmaktadır. Diğer birçok terim gibi boğa tuzağı da bunlardan birisidir. İşte İngilizce ’de ise bu kavram bull trap olarak kullanılmaktadır. Borsaya yeni giren bir kişi için bull trap ne demek diye bir soru işareti oluşmasına karşın aslında boğa tuzağı kavramı ile aynı şeyi ifade etmektedir.
Boğa tuzağını bulunduğu piyasalarda değerlendirmek de bu kavramı ve etkilerini anlamayı kolaylaştırır. Bu noktada cevap bulunması gereken sorulardan birisi de ‘borsada boğa tuzağı nedir?’ sorusudur. Borsa yapı itibari ile manipülasyon yapılmasının kolay olduğu alanlarda boğa tuzağı kavramı güçlü olarak tabir edilebilecek yatırımcılar tarafından kullanılabilmektedir. Manipülatörler tarafından yükselmesi sağlanan fiyatların bir boğa piyasası başladığı izleniminin oluşturulmasının ve fiyatların kabarmasının ardından elinde bulundurduğu ürünleri yüksek fiyat diliminden satar. Böylelikle kar elde ederken küçük yatırımcıların da bu tuzağa düşmesine neden olur. Borsadaki boğa tuzağı ile alakalı olarak ekonomideki boğa tuzağı da önemli noktalardan birisini oluşturmaktadır. Yani bu konuda açıklanması gereken noktalardan birisi de ‘ekonomide boğa tuzağı ne demek’ sorusu şeklinde de değerlendirilebilir.
Boğa Piyasasında Nasıl Para Kazanılır?
Boğa piyasasında kazanç elde etmek için birçok yol bulunsa da dikkat edilmesi gereken bazı hususlar bulunmaktadır. Birçok tecrübesiz yatırımcı en tepe ve en dip noktaları görmeyi hedefler. Ve yatırım faaliyetlerini bu noktalardan yürütmeyi planlamaktadır. Bu noktada yer alan risk ise kazanç beklentisinde iken kayıplara neden olmaktadır. Bunun nedeni ise yatırımcı fiyatın düşmesini ve daha düşük seviyeden alınmak için beklemekte ancak bu durum zarara neden olabilmektedir. Yine aynı şekilde fiyatların artmasını beklemek ve daha yüksek fiyattan satmayı beklemek de zarara neden olabilmektedir. Yatırımcı fiyatların en yüksek seviyeye ulaşmasını beklemekte ancak bu bekleyişte en yüksek noktayı kaçırabilmektedir.
Kazanç sağlamanın dikkate alınması gereken noktalardan bir diğeri ise anlık yatırımcıların anlık fırsatları değerlendirebilme becerisidir. Anlık veri değişimleri, veri açıklaması gibi noktaları da takip edebilmesi gerekmektedir.
Yatırımcıların kendi kişisel stratejilerini belirleyebilmesi de kazanç yolları geliştirebilmek açısından önemli rol oynamaktadır. Aynı zamanda yatırım araçlarının doğru belirlenmesi başta olmak üzere tek bir yatırım aracının belirlenmemesi gerekmektedir. Yatırımları tek bir alandan ziyade farklı alanlara da yatırım yapmak bu riskleri azaltmaktadır. İşlem yapılırken yatırımcıların duygularını da önlemeyi göz ardı etmemesi gerekmektedir. Yatırım faaliyetleri sırasında fiyat değişimlerini de takip etmesi de gerekmektedir.
Boğa Tuzağı Formasyonu
Boğa tuzağı ve ayı tuzağı teknik analiz ya da formasyon aracı olmamakla birlikte bu yapılar sadece yatırımcıyı yanıltma doğrultusunda olan yapılardır. Ancak yine de boğa piyasasında gerçekleşen formasyonlara bakmak gerekirse; bunlardan ilki çekiç mum formasyonudur. Bu formasyonda yaygın beklenti olarak yükselişi ya da mevcut trendi destekleyici bir mum şeklinde ortaya çıkmaktadır. Düşüş trendlerinden sonunda daha yaygın olarak karşılaşılmaktadır. Tek çubuktan oluşan bir mum şeklindedir. Diğer bir formasyon ise 3 beyaz asker formasyonu ise peş peşe devam eden 3 adet alıcılı mumu temsil etmektedir. Ve her biri daha yüksek ilerleyerek devam etmektedir. Trendin devam edeceği şeklinde düşüncenin oluşmasına neden olmaktadır.
