Mum Grafikleri | Hisse Rapor

Teknik Analiz Eğitim Dersleri Hisse senedi piyasasında sıkça karşımıza çıkan teknik analiz kavramı nedir? Forex, hisse senedi ve kripto para piyasası gibi birçok sektörde kullanılan teknik analiz, özellikle hisse senedi piyasasındaki başarısı ile bilinmektedir. Geçmiş fiyat hareketlerine bakılarak oluşan teknik analiz gerekli eğitim alındığı zaman başarılı sonuçlar vermektedir. Sizin için hazırladığımız teknik analiz eğitimi yazımızda hisse senetleri analizi yapabilecek ve duyumlarla değil kendi analizlerinizle yatırım yapabileceksiniz. Bu çalışmadaki amacımız borsa ile ilk defa tanışanların hisse senedi piyasası hakkında bilgi olması ve yeni yatırımcıların teknik analiz terimleri hakkında bilinçlendirilmesidir. Kendi başınıza karar verebilmenize yardımcı olacak teknik analiz eğitimi ile borsada kazanmaya başlayabilir, kendinizi geliştirerek teknik analiz uzmanı olabilirsiniz. Teknik analiz eğitimi yazımızın amacını açıkladıktan sonra teknik analiz ve yatırımcı psikolojisi ile yazımıza başlıyoruz. Yatırımcı Psikolojisi Birikimlerini risk almadan değerlendirmek isteyen kişiler genellikle sabit getirili olan vadeli hesap, B tipi fon gibi yatırım araçlarını tercih etmektedirler. Fakat bu yatırım araçları risk içermediğinden düşük getiri sağlamaktadır. Fakat bazı yatırımcılar ise düşük getiri ile yetinmeyip daha fazla kazanmak için borsa, forex gibi çok daha riskli yatırım araçlarına yatırım yapabilmektedir. Bu yatırım araçlarına yönelmek ise hem eğitim hem de deneyim gerektirmektedir. Teknik analiz eğitimi amacı da borsada sıkça kullanılan teknik analiz konusunda sizleri bilgilendirmek, borsadaki yatırımlarınız konusunda bilgiler vermektedir. Öncelikle yatırımcı psikolojisinden bahsetmek istiyoruz. Borsaya giriş yapan yeni yatırımcı pskiolojisini şöyle özetleyebiliriz: Etraftan duyduğu hisse senetlerine körü körüne yatırım yapar. İlk hisse senedi alımları genellikle başarılı olur, ikincisi de başarılı olur. Fakat üçüncüsü??? Yeni yatırımcı genelde yükselen piyasalarda ilk hisse senedini almıştır. Belli bir strateji yürütmeden tüm parasını borsaya yatırır. Ben sattım yükseldi, ben aldım düştü gibi sıkça söylenen söylemler içinde bulunur. Yeni bir yatırımcı için yukarıdaki maddeleri sıkça duymuşsunuzdur. Fakat gerekli eğitimi alarak siz de kolayca teknik analiz öğrenebilirsiniz. Borsada yatırım yapmayı düşünüyorsanız; Kaybetmeye hazır olun. Borsada hisse senedi almak istiyorsanız, kaybetmeyi göze almalısınız. Borsa sürekli kazanabileceğiniz bir mekan değildir. Yeri geldi mi zarar edebileceğinizi de bilmelisiniz. Borsa, sabır işidir. Sabretmeli ve alım satımlarınızda panik yapmamalısınız. Endişe ve panik, hata yapmanıza sebep olacağından duygulaınızı kontrol altına alabilmelisiniz. Borsada yatırım yapmak belli bir disiplin gerektirdiğinden amacınıza uygun hareket etmeli, ani karar vermemelisiniz. Hedefinizi belirlemeli, gerek uzun vadede gerekse kısa vadede plan yapmalısınız. Borsayı kumar gibi görmemeli, yatırım yaptığınızı unutmamalısınız. Borsaya tüm paranızla girmemeli, borç ile hisse senedi satın almamalısınız. Hisse senedi alırken portföy çeşitlendirilmesine önem vermeli, riskinizi yaymalısınız. Teknik Analiz Programları Teknik analiz eğitimi için teknik analiz programı kullanabilmeniz önemlidir. Teknik analiz programları ile kendinizi geliştirebilir, kendi kendinize çizdiğiniz grafiklerle deneyim kazanabilirsiniz. Piyasada ücretli ve ücretsiz birçok teknik analiz programı yer almaktadır. Matriks, Finnet, Tradingview, İnvesing gibi firmalar sizlere ücretli ve ücretsiz teknik analiz yapma fırsatı vermektedir. Siz de bu firmaların teknik analiz programlarını kullanarak kolayca analiz yapabilir, grafik çizebilir, hisse senedini teknik olarak inceleyebilirsiniz. Teknik analiz eğitimi yazımıza teknik analiz hakkındaki teknik kavramlar ile devam ediyoruz. Aşağıda yer alan sayfalar ile teknik analiz eğitimine devam edebilirsiniz. Teknik Analiz Nedir? DOW Teorisi ve Teknik Analiz Teknik Analizde Kullanılan Grafik Türleri Teknik Analiz Nedir? Teknik analiz , bir yatırım aracınının ( hisse senedi, emtia, altın, dolar gibi ) geçmiş fiyat hareketlerine bakarak geleceği ön görme işlemi olarak görülebilir. Teknik analiz nedir ? diye merak edenler teknik analizin sadece fiyat hareketleri ile ilgilendiğini bilmeleri gerekmektedir. Sadece fiyat hareketi ile ilerleyen günlerdeki fiyatları tahmin etme işlemi olan teknik analiz; birçok bilim insanının yaptığı bilimsel çalışmalarla daha teknik bir anlam kazanmış ve profesyonel bir yapıya dönüşmüştür. Teknik analiz eğitimi yazımıza Dow teorisi'ni açıklayarak devam ediyoruz. DOW Teorisi ve Teknik Analiz Ekonomi gazetecisi olan Charles Dow tarafından geliştirilen DOW teorisi, hisse senetlerinin fiyatlarını incelemekle beraber; Dow, okuyucularına hisse senetleri hakkında hem teknik hem de mali bilgiler vererek borsa konusunda ilk yayın yapan basın kuruluşunun da sahibidir. Ayrıca Dow, borsadaki firmalarla ilgili endeksler oluşturarak piyasa analizi de yapmış bir kişidir. Bu veriler ışığında Wall Street Journal gazetesi kurulmuş ve bu gazetede hisse senedi analizleri yayınlanmıştır. Hisse senedi analizleri konusunda öncü olan Dow’un belirttiği teoriler ise şöyledir: Piyasada 3 tane trend vardır. ( Trend yön ) Piyasanın yönünü belirten trendler pozitif, negatif veya yatay olabilir. Pozitif trendler boğa piyasasına işaret ederken, negatif trendler ayı piyasasına işaret etmektedir. Trend endeksin yönü anlamına gelmektedir. Bu negatif ya da pozitif olabilir. Pozitif trendler Boğa piyasası, negatif trendler ise Ayı piyasası olarak adlandırılır. Ana trend (uzun vadeli trend) bir yıldan kısa ya da birkaç yıldır süren bir fiyat hareketi olabilir, asıl fiyat hareketini gösterir. ikincil trendler (orta vadeli trend) ise ana trendin aksi yönünde oluşan, 10 günden 3 aya kadar sürebilen fiyat hareketleridirler. Tepki hareketi olarak da adlandırılırlar. Son olarak, kısa vadeli trendler ise birkaç saat ile birkaç hafta arasında süren ana trendle aynı yönde ya da aksi yönde oluşan fiyat hareketleridir. Bir hisse senedi veya endeksin fiyatını tüm haber, beklentiler ve yatırımcıların psikolojisi belirler. Fiyat yukarı yönlü hareket ediyor ve hacimde bunu destekliyorsa güçlü bir trend vardır. Yani hacim, ana trend ile bağlantılıdır. Aynı mali yapıya sahip endeksler birbiri ile aynı performansı sergilemelidir. Bu, trend teyiti için önemlidir. Ana trendi sonlandıran sinyal gelmediği sürece trendin yönü sabittir. Yani fiyatlar ana trendin aksi yönünde hareket edebilir ama ana trend bozulmadıysa tekrar fiyat hareketi görülebilir. Bir bakıma trendin sonlanıp sonlanmadığını öğrenmek için formasyon veya göstergeler kullanılabilir. Dow Teorisi eleştirilse de hisse senedi analizleri içinde hala çok sık kullanılan bir analizdir. Teknik analiz eğitimi sürecinde DOW Teorisi'ne sıkça yer vereceğiz. Teknik Analizde Kullanılan Grafik Türleri Bir hisse senedi üzerinde teknik analiz yaparken kullanılan birkaç grafik türü vardır. Hisse senedinin fiyatı üzerinden çizilen bu grafikler ile hisse fiyat analizi yapmak mümkündür. Hisse senedi analizinde kullanılan grafik türlerini şöyle sıralayabiliriz: Çizgi Grafik: Hisse senedi kapanış fiyatlarının birleştirilmesi ile oluşur. İki fiyatın bir çizgi ile birleştirilmesi ile oluşmaktadır. Bar Grafik: Mum çubuklarının birleştirilmesi ile oluşur. Mum çubuklar gibi hisse senedi fiyatına ait açılış fiyatı, kapanış fiyatı ve en yüksek ile en düşük fiyat bu grafiklerde mevcuttur. Grafiğin üst noktası güniçi en yüksek seviyeyi gösterirken, grafikteki en düşüş seviye gün içi en düşük seviyeyi gösterir. Mum Grafikleri: Profesyonel analistler tarafından kullanılan mum grafikler oldukça geniş kitlelerce kullanılmaktadır. Bu grafik türü ise hisse senedi fiyatının en düşük ve en yüksek seviyesi ile açılış, kapanış fiyatlarından oluşur. Hisse senedi fiyatının yönü hakkında bilgiler de sunan mum grafikler tıpkı bar grafikler gibi işlemektedir. Fakat hisse senedi fiyatı hakkında en geniş bilgi bu grafiklerde mevcuttur. Teknik analiz eğitimi içinde baz aldığımı teknik analiz grafik türü ise mum grafiklerdir. Bu sebeple, mum grafikler hakkında daha detaylı bilgiyi bir sonraki sayfamızda bulabilirsiniz. Mum Grafikleri Nasıl Okunur? Mum Grafikleri Özellikleri Mum Grafikleri Çeşitleri Mum Grafik Formasyonları Mum Grafikleri Nasıl Okunur? Japonlar tarafından geliştirilen mum grafikleri en önemli teknik analiz araçlarından biridir. Bir kurucuktan oluşan mum grafikleri; bir hisse senedinin açılış, kapanış, en yüksek ve en düşük fiyatlarından oluşur. Bir hisse senedinin kapanış fiyatı, açılış fiyatından yüksek ise mum grafiği beyaz yani boş bir gövdeye sahip olur. Aksi durumda ise; hisse senedi kapanış fiyatı, açılış fiyatının altındaysa siyah renkli bir gövde ile ifade edilir. Eğer hisse senedi açılış ve kapanış fiyatı aynı seviyede ise mum grafikleri gövdesi yatay bir çizgi halini alır. Buna Doji adı da verilebilir. Yani kararsızlık göstergesidir. Mum grafikleri oluştururken dikkate alınan faktörleri şöyle belirtebiliriz: Mum rengi Mum gövde boyu Mum boyu Gölgenin boyu Mumun şekli Mumun yeri Aşağıda yer alan grafik ise Dolar/TL den alınmış bir mum grafik örneğidir. Şimdi ise sizlere teknik analiz eğitimi içerisinde ele aldığımız mum grafiklerinin özelliklerinden bahsedeceğiz. Mum Grafikleri Özellikleri Teknik analiz içerisinde değindiğimiz mum grafikleri özellikleri şu şekilde sıralanabilir: Tek başına bir mum grafik hisse senedi fiyatının yönü hakkında bilgi verse de hisse senedi fiyatı için birkaç mum çubuğu olmalıdır. Mum grafikleri kısa ve orta vadedeki başarısı ile bilinir. Mum çubuklarının ardı ardına oluşması ile formasyonlar oluşur. Mum grafikleri gövde uzunluğu kısa, normal yada uzun olabilir. Mum grafiği küçükse yada yoksa kararsızlığa işaret eder. Mum grafikleri rengi hisse senedi fiyatının yönü hakkında bilgi sunar. Beyaz yoğunlukta bir grafik olumlu algılanırken, siyah renkli bir mum grafik satıcılı bir piyasaya işaret eder. Mum Grafikleri Çeşitleri Mum grafikleri gövde uzunluğuna ve gölge varlığına göre farklı adlarla adlandırılır. Mum grafik okuma işlemine geçmeden önce mum grafikleri çeşitleri hakkında bilgiler sunacağız. Mum grafik analizinde sıkça kullanılan grafik türlerini şu şekilde sıralayabiliriz: Doji Mum Grafik : Eğer hisse senedi fiyatının açılış ve kapanış fiyatı hemen hemen aynı seviyede olursa, fiyatın kararsız olduğu anlamı çıkarılır. Doji Yıldızı Mum Grafik : Açılış ve kapanış fiyatı çok yakın olursa, mum artı şeklini alır. Bu mum oluşumu fiyatların dibinde oluşursa Saban Yıldızı; tepe noktalarda oluşursa Gece Yıldızı adını alır. Çekiç Mum Grafik : Fiyatların düşmesi sonrası yükselişe geçen hisse senedi fiyatı, açılış fiyatının üstünde kapanış yaparak çekiç görünümü kazanır. Eğer çekiç görünümü fiyat grafiği içerisinde dip seviyelerde oluşursa, fiyatların yükselebileceği anlamına gelir. Beyaz renklidir, düşüş trendi sonunda görülür. Asılı Adam Mum Grafik : Siyah renkli bir mumdur. Yükseliş trendinin sonlanabileceği hakkında ipuçları verir. Çekiç, mum grafikle aynıdır fakat renkleri farklıdır. Dönüş formasyonudur. Mum grafiklerinden oluşan birçok formasyon bulunmaktadır. Teknik analiz eğitimi sırasında yukarı dönüş ve aşağı dönüş formasyonlarını çok sık kullanılmaktadır. Peki, mum grafik anlamları nasıl okunur? Şimdiki bölümde bu formasyonlardan bazılarını sizler için paylaşacağız. Mum Grafik Formasyonları Teknik analiz yaparken çok sık kullanacağınız bazı mum grafik formasyonları bulunmnaktadır. Yatırım kararı alırken kullanmayı tercih edebileceğiniz bazı mum garfik formasyonlarını şöyle sıralayabiliriz: Yukarı Dönüş Sinyali Veren Mum Grafik Formasyonları Doji Sabah Yıldızı Formasyonu : Doji sabah yıldızı formasyonu, 3 tane mumdan oluşmaktadır. Güvenilir bir formasyon olarak karşımıza çıkmaktadır. Dip seviyelerde görülen Doji Sabah Yıldızı formasyonunda ilk mum siyahtır ve sonraki mum ise doji yani açılış ve kapanış fiyatının aynı olduğu mumdur. Doji görünümünden sonra beyaz bir mum görünür. Bu da yükselişe geçen bir fiyatın habercisi olabilir. Fakat yükselişin teyiti için 3. beyaz mum yanına 1 tane daha beyaz mum gelmelidir. Üç Beyaz Asker Formasyonu : Düşüş trendinden yükselişi işaret eden bir formasyondur. Merdivene benzeyen bu formasyon 3 mum ile oluşur. 3 adet beyaz mumdan oluşan bu formasyonda bir sonraki günkü açılış fiyatı, önceki günkü kapanış fiyatından düşüktür. Daha sonraki gün de bu tip açılış gerçekleşirse formasyon tamamlanmış olur. Formasyonun teyiti için 1 gün daha beyaz mum beklenebilir. Aşağı Dönüş Sinyali Veren Mum Grafik Formasyonları Doji Akşam Yıldızı Formasyonu : Yükseliş trendinde bulunan piyasanın dönebileceğine işaret eder. 3 adet mum grafikten oluşur. İlk gün beyaz renkli yükseliş mumu görülür. İkinci gün ise bir doji ortaya çıkar. 3. gün ise hisse senedinin açılış fiyatı doji mumunun altında olur. Kapanış fiyatı ise ilk günkü beyaz mumun gövdesi içinde olur. Güvenirliliği yüksektir. Üç Siyah Karga : Yükselişin sonlandığına dair ipuçları verir. 3 beyaz asker formasyonu gibi çalışır fakat siyah mum grafikler mevcuttur. Merdiveni andıran bir görüntü ile çalışan bu formasyonda ilk mum düşüşe işaret eder. Sonraki gün ise açılış fiyatı, bir önceli günkü kapanış fiyatından yüksektir. 3. gün de aynı görüntü mevcuttur. Hisse senedinin açılış fiyatı bir önceki günkü kapanış fiyatından yüksektir. Fakat kapanışlar alt seviyelerdedir. Yani formasyondaki 3 mumdan son ikisi önceki mumun ortasında kapanmıştır. Piyasada kullanılan diğer mum grafikleri şöyle listelenebilir: Boğa Formasyonları Ayı Formasyonları Çekiç Asılı Adam Belden Tutma Belden Tutma Yutan Yutan Hamile Kayan Yıldız Kros Hamile Kara Bulut Ters Çekiç Doji Yıldız Delen Mumlar Değen Mumlar Doji Yıldız Çakışan Tepe Değen Mumlar Kara Karga Güvercin Yuvası Akşam Yıldızı Merdiven Taban Üç Yıldız Üç Aşağı Boşluk Üç Siyah Karga Üçlü Dıştan Yukarı Yükselen Blok Üçlü İçten Yukarı İki Karga Yukarıdaki gibi piyasada kullanılan birçok mum grafik formasyonu bulunmaktadır. Mum grafikler hakkında bilgi verdikten sonra bir sonraki sayfamızda hisse senetleri fiyat değişimine neden olan hususları açıklayacağız. Hisse Senetleri Emir Tipleri BİST Emirlerinin Geçerlilik Süresi Hisse Senetleri Fiyatlarını Etkileyen Faktörler Hisse Senetleri Emir Tipleri Borsada hisse senedi alım ve satım emirlerinizi SPK tarafından belirlenen kurallara göre BİST piyasasına iletebilirsiniz. Birçok türde iletebileceğiniz emirler çalıştığınız aracı kurumlar tarafından anında alınır ve Borsa İstanbul piyasasına iletilir. Verdiğiniz emrin çeşidine göre de alım veya satım kararınız gerçekleştirilir. Peki, Borsa İstanbul hisse senedi emir çeşitleri nelerdir? Borsa İstanbul hisse senedi piyasasına ileteceğiniz emir tipleri şöyledir: Limit Fiyatlı Emirler : Hisse senedi al-sat işleminde fiyatın ve adetin belli olduğu emir tipidir. Piyasa Emirleri : Hisse senedi fiyatı belirtilmeden sadece miktar belirtilerek girilin emir tipidir. Bu emir işlemi, en iyi fiyatlı emir ile eşleştiği zaman işleme girer. Piyasadan Limite Emirler : Piyasa emirleri gibi fiyat belirtilmeden girilen bu tür emirler en iyi fiyat kademesi ile eşleşir ise işleme girer. Fakat işleme dönüşmeyen kısım limit fiyatlı emre dönüşür. Dengeleyici Emirler : Tek fiyat yönteminin kullanıldığı bu emir türünde fiyat belirleme sürecinde eşleşmeyen emirler ile işlem yapmak için girilen işlemlerdir. Koşullu Emirler : Giriş yapılan emrin işleme alınabilmesi için şart koşulduğu emirlerdir. Emrin gerçekleşme şartı ise şu şekilde belirtilebilir: Miktar Koşullu Emirler Fiyat Koşullu Emirler Zaman Koşullu Emirler Kısmi Görünme Koşullu Emirler Kotasyon Emirleri : Sadece piyasa yapıcıların girebildiği bu emir limit fiyatlı alış ve satış işlemidir. Orta Nokta Emirleri : Büyük miktarlı emirlerin düşük maliyet ile eşleşmesi için kullanılır. Yalnızca BİST30 için geçerlidir. Emir girilirken en düşük ve en yüksek fiyat girilir, eşleşme de buna göre belirlenir. Ağırlıklı Ortalama Fiyat (AOF) Emirleri : Hisse senedinin gün sonundaki ağırlıklı ortalama fiyatı baz alınarak girilen emir tipleridir. Küsurat Emirler : Sadece miktarın girildiği bu emir türünde hisse senedinin .E sırasındaki en son işlem fiyatı baz alınır. Açığa Satış Emirleri : Sahip olunmayan hisse senetlerinin satışına imkan veren açığa satış emirleri SPK denetiminde yapılmaktadır. Özel İşlem Bildirimi : Borsa İstanbul üyelerinin karşılıklı alım ve satım işlemlerini bildirdiği bir sistemdir. BİST Emirlerinin Geçerlilik Süresi Borsa İstanbul piyasasına ilettiğiniz emirlerin belli bir süresi bulunmaktadır. Sisteme iletilen emirlerin geçerlilik süresi şu şekilde belirlenebilir: Günlük : Her emir işleme girdiği gün sonuna kadar geçerliliğini korur. Kalanı İptal Et (KİE) : Eşleşmeyen emirlerin iptal edildiği emir türüdür. İptale Kadar Geçerli (İKG) : Değişken ve Sabit Fiyat ile emir toplamada halka arz süresi sonuna kadar geçerli işlem türüdür. Tarihli : Girilen emirlere belli bir tarihin verildiği emir tipidir. Hisse Senetleri Fiyatlarını Etkileyen Faktörler Borsada işlem görmeye başlayan hisse senetlerinin ilk fiyatı SPK tarafından belirlenmektedir. İlk ihraç fiyatı olarak belirlenen hisse senedi fiyatı; borsada arz ve talebe göre işlem görmektedir. Fakat bunun haricinde de hisse senedi fiyatını etkileyen faktörler de bulunmaktadır. Hisse senetleri fiyatlarını etkileyen faktörler şu şekilde sıralanabilir: Arz ve Talep : Hisse senetleri fiyatları serbest bir piyasada belirlenmektedir. Organize bir piyasa olan Borsa İstanbul'da işlem gören şirket hisseleri alıcı ve satıcının buluştuğu mekanlardır. Alıcı ile satıcı bir hisseyi alma ve satma konusunda taleplerini sisteme girerek işlem beyan ederler. Eşleşen fiyatlar sonucunda takas gerçekleşir ve alıcı şirket hisse senedi alırken, satıcı nakit para kazanmış olur. Ekonomik Politikalar : Gerek hükümet gerekse piyasa otoritelerinin uyguladığı politikalar, hisse senetleri değeri üzerinde etki etmektedir. Şirket Haberleri : Borsada işlem gören şirketlere ait hisse senetlerinin sahipleri yani hissedarlar, şirketi etkileyen herhangi bir olumlu veya olumsuz haberde hisse alımına veya satımına sebep olur. Yüksek paya sahip hisse alış veya satışları hisse senetleri fiyatları üzerinde direkt etkiye sahip olabilir. Aynı zamanda mali veriler, sektör gelişmeleri gibi dolaylı etkenler de şirket değerinde artışa veya azalışa neden olur. Spekülatif ve Manipülatif Hareketler : Hisse senetlerinin yükseleceğine veya düşeceğine dair beklentilerle yapılan işlemlere spekülatif, hisse senetleri piyasasına direkt etki eden ve yatırımcıları alım veya satım yönünde yönlendiren hareketlere manipülatif hareketler denilmektedir. Bu ikisi çok sık karıştırılsa da manipülatif hareketler SPK tarafından yasaklanmış işlemlerdir. Siyasi Gelişmeler : Gerek yurt içi gerekse yurt dışı siyasi ve ekonomik olaylar hisse senetleri piyasasını etkilemektedir. Medya : Şirketlerle veya sektörle ilgili medyada çıkan haberler, hisse senetleri fiyatlarının etkilenmesine sebep olmaktadır. Yatırımcılar, medyadann çıkan haberlere göre yatırım kararı verebilmektedir. Küresel Gelişmeler : Şirketleri etkileyen direkt olaylar arasında küresel gelişmeler de gelmektedir. Savaş, Terör ve Afetler : Ülkede meydana gelen afet ve terör olayları ile ülkenin bir savaş halinde olması yatırımcıları tedirgin ettiğinden yatırımcılar hisse senetleri satışına geçebilir, hisse senedi fiyatlarını direkt etkileyebilirler. Piyasa Gelişmeleri : Hisse senetleri piyasasında yaşanan gelişmeler ve borsadaki mevzuat değişiklikleri ile SPK kararları hisse senetleri fiyatlarını etkileyen bir diğer faktördür. Bir sonraki sayfamızdaki konular ise şöyledir: Teknik Analiz Göstergeleri Teknik Analiz Göstergeleri Nasıl Kullanılır? Trend Nedir? Teknik Analiz Göstergeleri Sınıflandırılması Teknik Analiz Momentum Göstergeleri CCI – Commodity Channel Index Teknik Analiz Trend Göstergeleri Teknik Analiz Volatilite Göstergeleri Teknik Analiz Güç Göstergeleri Teknik Analiz Göstergeleri Listesi Teknik Analiz Göstergeleri Teknik analiz eğitimi bölümünde ele aldığımız konular arasında yer alan bir diğer konu ise teknik analiz göstergeleridir. İngilizcesi Indacator olan göstergeler teknik analizde sıkça kullanılan bir işlemdir. Matematiksel verilerden yararlanılarak oluşturulan teknik analiz göstergeleri fiyat hareketlerine dayalı olarak oluşturulur. Sezgiye dayanmadan tamamen geçmiş fiyat hareketleri ile oluşturulan teknik analiz göstergeleri bazen hisse senedi fiyatı bazen hisse senedi hacmi bazen ise hisse senedi fiyat ortalaması alınarak oluşturulabilir. Ayrıca verilen sübjektif olarak değil gerçekçi olarak oluşturulmaktadır. Dünya genelinde kullanılan birçok teknik analiz göstergesi bulunmaktadır. Yatırım tercihinize göre tercih edebileceğiniz teknik analiz göstergeleri ile tek tuşla analiz yapabilir, hisse senedi fiyatı hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz. Forex, Bitcoin, Altın, Euro ve Dolar gibi birçok piyasada kullanabileceğiniz teknik analiz göstergeleri ile hisse senedi fiyatı hakkında bilgi edinebilir ve ilerleyen günlerdeki hisse fiyat hareketleri hakkında öngörüde bulunabilirsiniz. Teknik Analiz Göstergeleri Nasıl Kullanılır? Öncelikle teknik analiz göstergelerinin tek başına doğru sonuçlar vermeyebileceğini hatırlatmak isteriz. Teknik analiz göstergeleri sadece trendi teyit etme amaçlı yardımcı araç olarak kullanılmalıdır. Bununla birlikte, teknik analiz eğitimi içerisinde sizlere sunduğumuz teknik göstergeleri tek olarak değil de birkaç çeşitte değerlendirmeniz analizinizin başarısını arttıracaktır. Fakat aşırı teknik analiz göstergesi kullanmak da kararlarınız olumsuz etkileyebilir. Bununla beraber, teknik analiz yaparken vade aralığına da dikkat etmelisiniz. Örneğin, 1 saatlik veri yerine 10 - 20 günlük hatta 30-60 günlük verileri baz almak başarı şansınızı arttırabilir. Yani teknik analiz çalışmasında daha uzun vadeyi göz önüne almalısınız. Trend Nedir? Hisse senedi piyasasında önemli bir kavram olan Boğa ve Ayı piyasası hakkında bilgi verecek olursak; Boğa Piyasası; yükselen piyasalarda görülen bir kavram iken Ayı Piyasası ise düşen piyasalarda dile getirilen bir kavramdır. Bununla beraber, yükselen piyasalarda hisse senedi dip ve tepe seviyeleri daha yukarılarda olurken, alçalan piyasalarda hisse senedi dip ve tepe seviyeleri daha aşağı noktalarda olur. Borsada trendler ise hisse senedi grafiği üzerinden çizilen çizgilerle belirlenir. Yükselen piyasada hisse fiyatının dip noktaları birleştirilirken alçalan piyasada hisse fiyatının tepe noktaları birleştirilir. Bu trendler hisse fiyatının hareketine göre kısa, orta ve uzun vadeli trend diye ayrılabilir. Trend Dönüşü Nasıl Anlaşılır? Oluşturulan trend çizgisi ne kadar çok dip veya tepe seviyelerden geçiyorsa o kadar kuvvetli bir trenddir. Eğer hisse fiyatı trend çizgisinin aksi yönünde hareket ederse, yani hisse senedi fiyatı trend çizgisinin alt veya üst seviyesine geçiyorsa trendin kırıldığı varsayılır. Böylece, trendin gücüne göre yeni bir dip veya tepe kapanışlar görülebilir. Hisse trend dönüşleri için teknik göstergeler de incelenmektedir. Şimdi sizlere teknik analiz eğitimi için de kullanılan bu göstergelerden ve göstergeleri nasıl kullanacağınızdan bahsedeceğiz. Teknik Analiz Göstergeleri Sınıflandırılması Teknik analiz programlarını kullanarak teknik analiz çalışması yapmak çok kolaydır. Piyasada bu çalışmayı yapabileceğiniz birkaç program bulunmaktadır. Özellikle Tradingview ve Investing bu konuda popüler programlar arasındadır. Teknik analiz eğitimi içinde ele aldığımız teknik analiz göstergelerini şu şekilde sınıflandırabiliriz: Momentum Göstergeleri Trend Göstergeleri Volatilite Göstergeleri Güç Göstergeleri Teknik Analiz Momentum Göstergeleri Belli bir zaman periyodunda fiyatların ne kadar hızlı değiştiğini gösteren göstergeler topluluğuna momentum göstergeleri denilmektedir. Piyasada kullanılan belli başlı momentum teknik analiz göstergeleri ise şu şekildedir: CCI - Commodity Channel Index Donald Lambert’ın mal piyasaları için geliştirdiği CCI göstergesi aşırı alım ve satım noktalarını tespit etmek için kullanılır. Daha çok 5 ve 25 günlük priyotlarda kullanılan CCI, yatay trendlerde iyi çalışmaktadır. Çok hareketli bir teknik gösterge olan CCI -100 ile +100 arasında hareket etmektedir. Eğer teknik gösterge bu eksenleri ters yönde keserse hisse senedinde trend değişimi görülebilir. Eğer gösterge +100 ün üzerinde ise hisse senedi aşırı değerli, -100 ün altında ise aşırı değersiz olduğunun işaretidir. Ayrıca CCI göstergesi +100’ü aşağı keserse SAT, -100’ü yukarı keserse AL olarak kabul edilir. MACD - Moving Average Convergence Divergence Hisse senetleri fiyatının 12 ve 26 günlük hareketli ortalama fiyatı ile oluşan MACD göstergesi 0 seviyesinin altında ve üstünde değer alır. Sıfır altında olan MACD, 12 günlük ortalamanın 26 günlük hareketli ortalamadan daha az olduğuna (ayı piyasasına), sıfırın üstünden olan MACD ise 12 günlük hareketli ortalamanın 26 günlük hareketli ortalamadan yüksek olduğuna yani boğa piyasasına işaret ederi. MACD teknik göstergesinden oluşan MACD histogramı ise MACD değerinin 9 günlük üssel ortalamanın farkı ile oluşmaktadır. MACD; 9 günlük üssel hareketli ortalamadan büyükse histogram da sıfırın üzerinde yer almaktadır. Eğer histogram 0’ı yukarı keserse AL, aşağı keserse SAT sinyali üretmektedir. Momentum Belirlenen zaman içinde hisse senedi fiyatlarının yüzde kaç değiştiğini gösteren Momentum göstergesi, MACD gibi trend izleme görevi görür. Momentum göstergesi dip yapıp yukarı dönerse AL, zirve yapıp aşağı döndüğü zaman ise SAT sinyali verir. Ayrıca momentum göstergesi uyumsuzluğa da işaret etmektedir. Hisse senedi fiyatları yükselirken / zirve yaparken momentum göstergesi zirve yapmaz veya fiyat düşerken / dip yaparken momentum göstergesinin dip yapmaması da erken dönüşe işaret edebilir. RSI - Relative Strength Index Türkçesi Relatif Güç Endeksi olarak bilinen RSI teknik göstergesi, teknik analiz çalışmalarında da çok sık kullanılmaktadır. Hisse senedi gücünün ölçüldüğü RSI teknik göstergesi 9, 14 ve 25 günlükte yoğun olarak kullanılır. Teknik analiz tecrübelerinize göre bu süreyi siz belirleyebilirsiniz. Fakat belirlenen bu zamanın kısa olması teknik göstergenin oynaklığını arttıracağını da unutmamak gereklidir. 0 ile 100 arasındaki bir değer ile oluşan RSI teknik göstergesi uyumsuzluk tespitinde de kullanılır. Yani fiyatlar yukarı giderken / aşağı inerken RSI göstergesi de yukarı gitmez / aşağı inmez ise uyumsuzluğa işaret edebilir. Bu da geri dönüş sinyali olabilir. Bununla beraber hisse senedi destek ve direnç çizgileri RSI göstergesi ile de belirlenebilir. Ayrıca RSI teknik göstergesi +30 seviyesini yukarı keserse AL, +70 seviyesini aşağı keserse SAT sinyali verir. Teknik Analiz Trend Göstergeleri Trendin tespiti veya teyiti için sıkça kullanılan trend göstergeleri şöyledir: Moving Averages - Hareketli Ortalama Bir hisse senedinin ortalama fiyatları ile oluşturulan bu gösterge 6 çeşitte yayınlanmaktadır. Bunlar şu şekildedir: Basit: Kapanış fiyatları toplanır ve eşit gün sayısına bölünür. Üssel: Son gün ağırlığı olan gösterge. Ağırlıklı: Üssel hareketli ortalama gibi çalışır. Son günlerdeki ortalamaya ağırlık verir. Regresyonel: Regresyon tekniği ile oluşturulur. Dema: Ortalamalardaki gecikmeyi engeller. Fiyat ve hareketli ortalama değeri ile oluşturulan bir analizde de AL ve SAT sinyali üretmek mümkündür. Bu analize göre; Fiyat, hareketli ortalama değerini yukarı keserse AL, Fiyat, hareketli ortalamayı aşağı keserse SAT, Kısa zamanlı hareketli ortalama uzun dönemli hareketli ortalamayı yukarı keserse AL, Kısa zamanlı hareketli ortalama uzun dönemli hareketli ortalamayı aşağı keserse SAT sinyali verilemektedir. Ayrıca kısa vadeli alım/satım için 3 - 5, orta ve uzun vadeli alım/satım için 21, 50 veya 200 günlük olarak tercih edebilirsiniz. Parabolic SAR Fiyatların durduğu yeri tespit etmek için kullanılan SAR, fiyatın altındaysa AL, üstünde ise SAT sinyali verir. Teknik Analiz Volatilite Göstergeleri Hisse senedindeki oynaklığı analiz edebileceğiniz sıkça kullanılan volatilite göstergelerini şöyle sıralayabiliriz: Bollinger Bantları - Bollinger Bands Fiyat değişimlerini izleyebileceğiniz Bollinger Bandı alım veya satım kanallarını göstermektedir. Bollinger Bantları genellikle 20 günlük hareketli ortalama ile oluşturulmaktadır. Bollinger Bantları teorisi şu şekildedir: Aşırı fiyat hareketleri genelde bant daralması sonucunda oluşur. Eğer fiyat bandın dışına çıkarsa varolan trend devam edecektir. Envelope İki hareketli ortalamanın yukarı ve aşağı yönde hareket etmesi ile oluşan Envelope teknik göstergesinde fiyat üst banda değerse satış, alt banda değerse alış sinyali üretir. Yani alıcı ve satıcılar alt ve üst bantlarda baskı oluştururlar. Teknik Analiz Güç Göstergeleri Teknik analiz eğitimi içinde ele aldığımız güç göstergeleri hisse senedindeki alış ve satış gücünü ölçmede yardımcı olur. Piyasada sıkça tercih edilen teknik analiz güç göstergeleri şöyledir: Accumulation / Distribution Index (Alım/Dağıtım Endeksi) Hissedeki işlem adedi ve fiyat değişimi ile oluşan A/D (Accumulation/Distribution Index) trendin gücünü ölçer. A/D değeri yükselişte ise trend yukarıda ve hisse senedi yatırımcılar tarafından toplanmaktadır. Eğer A/D değeri düşüşte ise trend düşüşte ve hisse senedinde satış olduğu görülmektedir. Money Flow Index (MFI) Hisse senedindeki para girişi ve para çıkışı olan Money Flow Index (MFI), RSI gibi parasal hacmi ifade eder. MFI, hisse senedinin son günkü ortalama fiyatı ile bir önceki gün oluşan ortalama fiyatını karşılaştırır. Oluşan bu değer pozitif ise para girişi olduğu, negatif ise para çıkışı olduğu görülmektedir. MFI tıpkı RSI göstergesi gibi işler. Teknik gösterge 20’nin altındaysa aşırı satım, 20’yi geçerse yükseliş trendinde olduğuna; 80’in üzerindeyse aşırı alım olduğuna işaret eder. Volume Oscillator Hisse senedi fiyatı ile hacmini karşılaştıran bu gösterge, fiyatı teyit etmek için kullanılır. Yani fiyat yükselirken işlem hacmi de yükselirse yükseliş potansiyelinin devamına, tam tersi olursa fiyat düşerken hacim düşerse düşüşün devamına işaret edebilir. 0’ın üstündeki bir değer yükselişe, 0’ın altındaki bir değer ise düşüşe ifade eder. Teknik Analiz Göstergeleri Listesi Piyasada analistler tarafından kullanılan diğer teknik analiz göstergelerini şöyle sıralayabiliriz: Acceleration Bands (ABANDS) On Balance Volume (OBV) Accumulation/Distribution (AD) Price Channel (PC) Average Directional Movement (ADX) PLOT (PLT) Adaptive Moving Average (AMA) Percent Price Oscillator (PPO) Absolute Price Oscillator (APO) Price Volume Trend (PVT) Aroon (AR) Rate of Change (ROC) Aroon Oscillator (ARO) Rate of Change (ROC100) Average True Range (ATR) Rate of Change (ROCP) Volume on the Ask (AVOL) Rate of Change (ROCR) Volume on the Bid and Ask (BAVOL) Relative Strength Indicator (RSI) Bollinger Band (BBANDS) Session Volume (S_VOL) Bar Value Area (BVA) Parabolic Sar (SAR) Bid Volume (BVOL) Session Cumulative Ask (SAVOL) Band Width (BW) Session Cumulative Bid (SBVOL) Commodity Channel Index (CCI) Simple Moving Average (SMA) Chande Momentum Oscillator (CMO) Standard Deviation (STDDEV) Double Exponential Moving Average (DEMA) Stochastic (STOCH) Directional Movement Indicators (DMI) Stochastic Fast (StochF) Exponential (EMA) T3 (T3) Fill Indicator (FILL) Triple Exponential Moving Average (TEMA) Ichimoku (ICH) Triangular Moving Average (TRIMA) Keltner Channel (KC) Triple Exponential Moving Average Oscillator (TRIX) Linear Regression (LR) Time Series Forecast (TSF) Linear Regression Angle (LRA) TT Cumulative Vol Delta (TT CVD) Linear Regression Intercept (LRI) Ultimate Oscillator (ULTOSC) Linear Regression Slope (LRM) Volume At Price (VAP) Moving Average Convergence Divergence (MACD) Volume (VOLUME) Max (MAX) Volume Delta (Vol ∆) Money Flow Index (MFI) Volume Weighted Average Price (VWAP) Midpoint (MIDPNT) Williams % R (WillR) Midprice (MIDPRI) Weighted Moving Average (WMA) Min (MIN) Welles Wilder's Smoothing Average (WWS) MinMax (MINMAX) Momentum (MOM) Normalized Average True Range (NATR) Burada sizlere sunulan teknik analiz göstergeleri analistler tarafından sıkça kullanılan göstergelerdir. Halihazırda piyasada birçok teknik gösterge bulunmaktadır. Kullanacağınız bu göstergeleri kendiniz seçebilir, deneyim kazanarak en iyi teknikleri geliştirebilirsiniz. Makalemizin son sayfasında ise şu konuları bulabilirsiniz: Teknik Analiz Formasyonları Omuz Baş Omuz Formasyonu Ters Omuz Baş Omuz Formasyonu İkili Dip Formasyonu İkili Tepe Formasyonu Üçgen Formasyonları Yükselen Üçgen Formasyonu Alçalan Üçgen Formasyonu Simetrik Üçgen Formasyon Çanak Formasyonu Fincan Kulp – Kulp Formasyonu Teknik Analiz Formasyonları Her alıcı ve satıcı borsada hisse senedi alırken aldığı veya sattığı hisse senedinde birtakım izler bırakır. Bu izler hisse senedi fiyatının geleceği hakkında yatırımcılara bilgiler sunar. Bu izlerle oluşturulan çalışmalara ise teknik analiz formasyonları adı verilmektedir. Teknik analiz eğitimi çalışmalarında oldukça önemli olan bu formasyonlar hisse senedi fiyatının geleceği hakkında ipuçları verir. Formasyonun asıl anlamı birden çok düzlemin bir şekil oluşturması olarak tanımlanabilir. Hayatın her anlamında aslında bir formasyon vardır. Belli bir veri ışığında oluşan formasyonlar fiyat hareketlerini takip eder. Piyasada geçerli olan birçok formasyon bulunmaktadır. Olağan bir piyasa düzeninde formasyon hareketi yapan yatırım aracının formasyon gereği tepki vermesi son derece normaldir. Varsayım ile hareket eden formasyonları bilen kişiler geleceğe dair yatırım kararı verebilir, yatırımlarından kazanç sağlayabilirler. Grafikleri okuyan kişiler geleceğe dair öngörüde bulunma yeteneğine kavuşabilirler. İlk başta hiçbir ifade etmeyen formasyonlar bir süre izlendiği zaman bazı ipuçları verebilir. Örneğin, belli bir kanal içinde sıkışan hisse senedi fiyatı bir süre sonra tepki vererek aşırı değer kazanabilir veya aşırı değer kaybedebilir. İşte bu tepkiyi ölçmek için formasyonlardan yararlanılabilir. Teknik analiz eğitimi makalemizde çok sık kullanılan formasyonlara değineceğiz. Peki, teknik analiz formasyonları nelerdir? Şimdi adı geçen bu formasyonlara bir değinelim. Omuz Baş Omuz Formasyonu Trend dönüşümüne işaret eden ve teknik analiz çalışmalarında oldukça önemli yeri olan Omuz Baş Omuz Formasyonu analistler tarafından oldukça önemsenmektedir. Yükselen trendlerde ortaya çıkan omuz baş omuz formasyonu trendin dönebileceğine yani düşüş trendinin başlayacağına dair ipuçları verir. Bir baş ve her iki yanında da bir omuz görüntüsü veren bu formasyon ile fiyat hareketlerini öngörmek mümkündür. Formasyonun gerçekleşebilmesi için bir düz çizgi üzerinde bu görüntünün oluşması beklenmelidir. Formasyonun tam olarak gerçekleştiğinin göstergesi ise düz çizgi diye tabir ettiğimiz destek seviyesinin kırılma anıdır. Hisse destek seviyesinin kırılması ile hisse senedinde hızla düşüş görülebilir. Ters Omuz Baş Omuz Formasyonu Omuz baş omuz formasyonunun tam tersi olan ters omuz baş omuz formasyonu, hisse senedi fiyatının yükselebileceğine dair ipuçları verir. Grafiklerin alt kısmında oluşan bu formasyon düşüş trendlerinde görülür. Hisse senedi fiyatının yukarı yönlü çıkış yapacağının göstergesi olan formasyon güvenilir dönüş formasyonu olarak adlandırılabilir. Aşağı ilerleyen bir hisse senedinin formasyonunun baş kısmını oluşturması ile omuz hareketleri de teyit edilmelidir. Formasyonun gerçekleşeceği öngörüsü ise omzun, ilk oluşan omuz seviyesinden yukarı kırması olarak görülebilir. Yani hisse senedi fiyatı iki omuz oluşturacak şekilde hareket etmelidir. Eğer fiyat, omuz çizgisi altında hareket ederse formasyonun gerekli şartları oluşmamıştır. İkili Dip Formasyonu Teknik analiz eğitimi içinde ele aldığımız en güvenilir formasyonlar arasında yer alan ikili dip formasyonu fiyatın dipten dönüşüne işaret eder. Aşağı yönlü hareket eden hisse senedi fiyatı bir destekten geri döner ve bir süre yükselişe geçer. Daha sonra ise hisse senedi destek seviyesine geri gelir. Burada dayanak nokta destek seviyesidir. Hisse senedi ikinci kez bu destek noktasından dönüyorsa formasyonun oluşabileceğine işaret edilmektedir. Ters omuz baş formasyonuna benzer bir görüntü sergileyen formasyonda boğa piyasasına geçişin habercisi ise ters omuz baş formasyonundaki gibi direnç çizgisidir. Bu seviyeden sonra yükselişler hızlanmaktadır. İkili Tepe Formasyonu İkili tepe formasyonu ise tıpkı omuz baş formasyonu gibi işler. Yükselen piyasalarda trendin dönebileceğine işaret eden formasyon, ikili dip formasyonunun da bazı özelliklerini taşır. Yukarı yönlü hareket eden hisse senedi fiyatı bir direnç noktası ile karşılaşır ve geri döner. Fakat hisse senedi toparlandıktan sonra aynı seviyeye tekrar gelir. Fakat bu seviyede tutunamayıp fiyatın gerilemesi ile İkili tepe formasyonu gerçekleşmeye başlar. Eğer fiyat, sürekli düşmeye devam eder ve tepe noktaya ulaştıktan sonraki toparlanma sürecindeki en düşük seviyenin altına gelirse formasyon gerçekleşmiş olur. Bu noktada hisse senedi destek seviyesi kırılmış olur. Bundan sonra ise düşüşler hız kazanabilir. Üçgen Formasyonları Karasız piyasalarda görülen üçgen formasyonları da oldukça güvenilen formasyonlar arasındadır. Teknik analiz eğitimi içinde yer verdiğimiz üçgen formasyonları, belli bir alan içinde hareket eden hisse senedinin gittikçe sıkışması sonucu oluşur. Bir üçgen içinde hareket eden hisse senedi fiyatı, üçgenin uç noktasındaki patlama ile ani fiyat değişimi yaşar. Durağan bir piyasa olduğu için normal karşılanması gereken bu durum ile hisse senedi yön arayışına girmektedir. Üçgenler ise 3 bölüme ayrılmaktadır. Yükselen Üçgen, Alçalan Üçgen, Simetrik Üçgen olarak adlandırılan üçgen çeşitleri ile ani fiyat hareketlerini tahmin etmek mümkündür. Yükselen Üçgen Formasyonu Üçgenin hipotenüs kenarının yükselen bir kanalda olduğu bu formasyonda hisse senedi fiyatı, düşse de çıksa da dar bir üçgenin içinde hareket eder ve belli bir süre sonra sıkışarak ani hareket eder. Yükselen üçgenlerde bu kırılma yukarı yönlü olabilir. Alçalan Üçgen Formasyonu Teknik analiz eğitimi içerisinde ele aldığımız alçalan üçgen formasyonu ise yükselen üçgen formasyonu gibi hareket eder. Fakat tek fark; üçgenin hipotenüs kenarının yönünün aşağı bakmasıdır. Yani bir düşüş habercisi olan alçalan üçgen formasyonu, destek seviyesinin kırılması ile aşağı seviyelere kadar düşüş gösterebilir. Simetrik Üçgen Formasyon Piyasadaki kararsızlık bazen formasyonlara da yansıyabilir. Bunun en önemli göstergesi ise simetrik üçgen formasyonudur. Hisse senedi fiyatı üçgen içinde hareket ederken bir iniş bir çıkış yaşar fakat hangi yöne kırabileceği hakkında kesin bilgi vermez. Yatay üçgen görüntüsü sunan formasyonda üçgenin ucu yatay ve tam ortada yer almaktadır. Fiyatın uç noktaya geldiğinde ise ani hareket görülebilir. Fakat bunun aşağı yönlü mü yukarı yönlü mü olacağına anlık olarak karar verilebilir. Çanak Formasyonu Piyasaların dip noktalarında görülen çanak formasyonu ise yükselen trendin başlayacağına işaret eder. Düşüş, Dip Oluşturma, Toparlanma ve Yükseliş olarak 4 bölüme ayrılan çanak formasyonunda; hisse senedi fiyatı dip seviyelere doğru düşüşe geçer ve belli bir süre sonra dip noktalara ulaşır. Dip seviyelerde bir süre hareket ettikten sonra hisse senedi toparlanma sürecine geçerek fiyatta yükselişler başlar. En son noktada ise bir kırılma gerçekleşir. U harfine benzer bir hareketin görüldüğü bu formasyonda direnç çizgisi kırılırsa formasyon gerçekleşmiş olur. Fincan Kulp - Kulp Formasyonu Piyasalarda çok nadir oluşan kulp formasyonu, fincan ile fincan kulpuna benzer bir görüntü oluşturur. Alçalan piyasalardaki bir hisse senedi fiyatı dip seviyelerde U şeklini alır. Fakat bir süre sonra, direnci aşan hisse senedi geri gelir. Bu aşamada fincanın kulbu oluşmaya başlar. Bir süre sonra destek alarak yükseliş geçen hisse senedi fincanın üst seviyesinde satışla karşılaşsa da boğalar galip gelir ve hisse senedi fiyatı ani yükselişe geçer. Piyasada çok sık adı geçen diğer formasyonlar ise Flama, Üçlü Tepe, Rounding Top, Elmas Tepe formasyonlarıdır. Hisse Senetlerinde Destek ve Direnç Nedir? Hisse senetleri fiyatları yükselirken veya düşerken bir duraksama yaşayabilir. Bunun sebebi, hisse senedi fiyatının destek veya direnç noktası ile karşılaşmasıdır. Alıcı ve satıcı fiyat hareketlerine göre oluşan bu seviyeler bazı şeylere işaret eder. Eğer hisse senedi bir direnç ile karşılaşırsa; direnci geçmek için yüksek hacim gereklidir. Ayın şekilde destek seviyesine değerse, destek seviyesinin altına düşmesi yüksek hacim ile olmaktadır. Fakat daha önce direnç olan bir seviyenin destek noktası olma olasılığı da vardır. Bir hisse senedi direnci kırar ve yukarılara giderse, bu seviye artık destek seviyesi olarak bilinir. Aynı şekilde destek de kırıldığı zaman fiyat aşağılara gider, artık yeni direnç noktası bu seviye olmuştur. Portföy Performansı Nasıl Ölçülür? Hisse senedi veya diğer yatırım araçlarına yatırım yapmak kadar bir başka önemli husus ise portföy başarısını ölçmektir. İki farklı zaman periyodu baz alınarak oluşturulan performans ölçütü ile portföy performansını ölçmek mümkündür. Portföy Performans Ölçüm Modelleri ile yatırım performansını kolayca ölçebilirsiniz. Teknik analiz eğitimi içinde ele aldığımız performans değerlendirilmesinin bir başka ölçüsü ise portföy getirisi ile yatırım riskinin ölçülebilmesidir. Portföy performansını ölçmek için kullanabileceğiniz modellerden en önemlisi Sharpe Oranı'dır. Şimdi bu konuya değinelim. Sharpe Oranı Markowitz tarafından geliştirilen Sharpe Oranı çok sayıda varyans ve kovaryansı içermektedir. Piyasa ile menkul kıymetler arasında bir ilişki olduğunu varsayan bu model portföy riskini ele almaktadır. Bu oran portföy performansı ölçümünde sıkça kullanılan bir analizdir. Sharpe’ın portföy performans ölçüm modeli şu şekilde hesaplanabilir: Sharpe Endeksi St (rt -rf) / s Bu modeldeki terimler ise şunlardır: rt t portföyün ortalama getirisi s t portföyünün standart sapması rf Risksiz faiz oranı olarak ifade edilir. Sharpe Endeksi’nin yüksek olması portföyün risklere karşı dayanıklı olduğunu, düşük olması ise risklere oldukça açık olduğunu gösterir. Ayrıca portföy endeks değerinin, piyasa endeks değerinden büyük olması ise portföyün endekse göre yüksek performans sergilediği, tersi durumda ise portföyün piyasanın altında bir performans gösterdiğini ifade eder. Sharpe Oranı Örnek Hesaplama: Yatırım Dönemi Portföy Değeri Aylık Getiri Ocak 40.000 TL -0,1125 Şubat 35.500 TL 0,070422535 Mart 38.000 TL 0,105263158 Nisan 42.000 TL 0,071428571 Mayıs 45.000 TL -0,111111111 Haziran 40.000 TL -0,1 Temmuz 36.000 TL -0,111111111 Ağustos 32.000 TL -0,0625 Eylül 30.000 TL 0,166666667 Ekim 35.000 TL 0,057142857 Kasım 37.000 TL 0,081081081 Aralık 40.000 TL 0,025 Aylık Getiri Ort. 0,006648554 Yıllık Getiri 0,079782647 Aylık Standart Sapma 0,100048784 Yıllık Standart Sapma 0,346579154 Hazine Bonosu Getiri Oranı / Risksiz faiz oranı 0,04 Sharpe Oranı ( Hazine Bonosu Getiri Oranı - Yıllık Getiri ) / Yıllık Standart Sapma Sharpe Oranı 0,129 Sortino Oranı Sharpe oranının varyasyonu olan Sortino Oranı, Sharpe oranı hesaplanırken kullanılan toplam standart sapmanın yerine eksi standart sapma kullanılmaktadır. Treynor Oranı Bu oranda ise risksiz fiyat ile ek portföy getirisi de hesaplanmaktadır. Portföy performansı hesaplanırken kullanılan diğer yöntemler ise şunlardır: M2 Performans Ölçütü Performans Ölçütü Jensen (Alfa) Ölçütü Değerleme Oranı (Appraisal Ratio) Bu çalışmamızda sizlere teknik analiz ile ilgili bilgiler sunduk. Teknik analiz eğitimi makalemizi burada sonlandırıyoruz. Umarız bu makalenin hisse senedi seçiminizde sizlere faydası olur...

Etiket: Mum Grafikleri

Yeni Başlayanlara Teknik Analiz Eğitimi